Szopki

Les crèches

  En plus de propager les chants de Noël, les franciscains ont également apporté en Pologne l’habitude de construire des crèches (szopki/chopki), représentations de scènes de la Nativité. La tradition avait été lancée par Saint François d'Assise en préparant une crèche représentant l'intérieur de l'étable de Bethléem grandeur nature. Pour la mise en scène, avaient été engagés des gens et de vrais animaux de Greccio*, une localité située non loin de Rieti en Italie, la nuit de Noël 1223.

  *De nos jours encore, depuis fin octobre, pour les préparatifs des représentations qui ont lieu entre la vigile de Noël et “Les Trois Rois” (Épiphanie) au moins une personne de chaque famille de cette petite localité comptant environ 1 500 habitants tient un rôle important ou participe comme figurant. Pour les représentations vespérales, viennent en masse à Greccio des habitants de différentes régions d’Italie. D’après les franciscains, on note habituellement la présence d’environ 15 000 spectateurs, principalement venus en famille.

  À la fin du XVI^e siècle, les Jésuites vont populariser dans toute la chrétienté des modèles de crèches de forme réduite, encore connues aujourd'hui. Au XIX^e siècle, différentes formes apparaîtront, selon les régions. Bien que l'on trouve aujourd'hui des crèches dans toute la Pologne, les plus célèbres et les plus intéressantes sont les crèches de Cracovie, qui utilisent dans leur scénographie des bâtiments caractéristiques de la ville*. C’est là aussi que chaque année est organisé un concours pour la plus belle crèche. Cette année, la 81^e compétition a débuté le jeudi 7 décembre. Les crèches distinguées ont ensuite été envoyées à la succursale du Musée de Cracovie dans le palais Krzysztofory où, jusqu'au 25 février 2024, des dizaines de milliers de personnes iront les admirer.

  *Aujourd'hui, ces crèches se caractérisent par une accumulation d'éléments miniaturisés de l'architecture historique de Cracovie, qui sont traités et combinés de manière fantaisiste. Les crèches sont non seulement conçues avec précision et richement décorées, mais également électrifiées et mécanisées, ce qui renforce encore l'effet final et rend leurs structures plus attrayantes.

Szopki

  Oprócz szerzenia kolęd franciszkanie przywieźli do Polski także zwyczaj budowania szopek, przedstawień scenerii Bożego Narodzenia. Tradycję zapoczątkował św. Franciszek z Asyżu przygotowując szopkę przedstawiającą wnętrze stajenki betlejemskiej w naturalnej wielkości. W inscenizację zaangażowani zostali ludzie i żywe zwierzęta w Greccio*, niedaleko Rieti we Włoszech, w noc Bożego Narodzenia 1223 roku.

  *Nadal, od końca października, w przygotowaniach do przedstawień między Wigilią i „Trzema Królami”, w głównych rolach lub na zapleczu uczestniczy co najmniej jedna osoba z każdej rodziny tej niewielkiej liczącej ok. 1500 mieszkańców miejscowość. Na wieczorne przedstawienia do Greccio przyjeżdżają tłumnie mieszkańcy różnych regionów Włoch. Według franciszkanów zwykle jest około 15 tys. gości, wśród nich głównie rodziny.

  Pod koniec XVI wieku jezuici rozpowszechnili w całym chrześcijaństwie modele szopek w zmniejszonej formie, znane do dzisiaj. W XIX w. w zależności od regionu pojawiły się różne ich formy. Choć obecnie szopki znajdziemy w całej Polsce, to najbardziej znane z nich i najciekawsze są szopki krakowskie, wykorzystujące w swojej scenografii charakterystyczne budowle Krakowa*. Tam też co roku organizowany jest konkurs na najpiękniejszą szopkę. W tym roku w czwartek 7 grudnia rozpoczął się 81-ty konkurs. Wyróżnione szopki trafiają do oddziału Muzeum Krakowa w Pałacu Krzysztofory, gdzie do 25 lutego 2024 r. podziwiać je będą dziesiątki tysięcy ludzi.

  *Współcześnie szopki charakteryzują się nagromadzeniem zminiaturyzowanych elementów zabytkowej architektury Krakowa, które są fantazyjnie przetworzone i połączone. Szopki są nie tylko precyzyjnie zaprojektowane i bogato udekorowane, ale także zelektryfikowane i zmechanizowane, co dodatkowo wzmacnia efekt końcowy oraz uatrakcyjnia ich konstrukcje.